 |
| projekt plakatu: Tomek Bersz |
WYSTAWA MY I ONI. PRZESTRZENIE WSPÓLNE I PROJEKTOWANIE DLA WSPÓLNOTY
CZAS: 22.11.2014 - 04.01.2015
MIEJSCE: WARSZAWA, CENTRUM ALZHEIMERA, AL. WILANOWSKA 257
„Rzeczywiście rzecz ma się tak, że ze wspólnoty społecznej ludzi powstaje znacznie więcej korzyści niż szkody. Niech więc satyrycy wyśmiewają je, ile chcą […] przekonają się jednak, że ludzie przez pomoc wzajemną znacznie łatwiej mogą zaspokajać swoje potrzeby i tylko wspólnymi siłami mogą unikać grożących im zewsząd niebezpieczeństw”
Spinoza, Etyka
„Wspólnota: co gdyby zamiast określać się poprzez ograniczenie, zaczęła opierać się na wielości; sieci, z której jedynie wykluczenie zostałoby wyeliminowane? Nie byłaby ona ani unią narodów, ani dezintegracją mas, ani jakimś permanentnie zagrożonym przez nie byciem pomiędzy: czy możemy to sobie wyobrazić?"
Jean Luc Nancy, Wspólnota rozdzielona
Wspólnota przeżywa dziś specyficzne odrodzenie, można powiedzieć, że jest to renesans w kryzysie. Z jednej strony o konieczności ponownego przemyślenia tego pojęcia mówią zarówno przesiąknięte nostalgią środowiska konserwatywne, jak i nastawione na konstruowanie nowego typu wspólnot środowiska krytyczno-progresywne. Z drugiej strony głębokie przemiany życia społecznego dotyczące chociażby warunków pracy w późnym kapitalizmie, sposobów nawiązywania relacji z innymi, organizacji życia codziennego, podzielanych wartości czy rozwoju technologicznego sprawiają, że teoria znajduje nikłe odzwierciedlenie w praktyce, bo tak jak niemożliwy jest powrót do tradycyjnych form wspólnotowości, tak też marginalne – przynajmniej na razie – wydają się próby konstruowania wspólnot poza opartą na wykluczeniu zasadą tożsamości, poza podziałem na „my” i „oni”.
Ten rozdźwięk pomiędzy teorią i praktyką dotyczącą wspólnot stał się tematem tegorocznej edycji projektu Synchronizacja. Projekty dla miast przyszłości. Kluczowe wydało się nam nie tyle zdefiniowanie, czym jest wspólnota dziś, ile określenie warunków brzegowych jej formowania się. Wspólnota – niezależnie od podzielanych wartości, celów, liczebności czy charakteru – zawiązuje się w pewnej konkretnej przestrzeni, może być to kościół, fabryka, stadion, plac zabaw czy przestrzeń wirtualna, ale ważne jest, by przestrzeń ta umożliwiała realizowanie zamierzonych działań czy rytuałów.
Tegoroczna Synchronizacja koncentruje się na pytaniu o to, jak we współczesnych miastach wyglądają miejsca wspólne oraz jak projektanci, architekci i artyści odnoszą się do zagadnienia projektowania dla wspólnoty. Tytuł wystawy My i oni odnosi się do ścierających się w przestrzeni miasta grup: użytkowników i projektantów, obywateli i polityków, osób „sprawnych” i „niesprawnych”, zdrowych i chorych, lokatorów czynszówek i czyścicieli kamienic, pracujących i bezrobotnych, mieszkańców sąsiadujących ze sobą gierkowskich bloków z wielkiej płyty i strzeżonych osiedli.
Celem wystawy jest nie tyle skatalogowanie konkretnych przestrzeni wspólnych, ile dynamiczne skonfrontowanie ze sobą różnych – radykalnych, tradycyjnych, integrujących ludzi i nie-ludzi, pragmatycznych, mocno dyskusyjnych, a także utopijnych – wizji projektowania miejsc współbycia i współdziałania po to, aby zobaczyć, co z tego eksperymentu wyniknie. Przyświeca nam tu wyrażona przez Waltera Benjamina zasada, by postępować radykalnie, nigdy zaś konsekwentnie.
Wobec erozji systemu znaczeń określających wspólnotę, niemożliwości powrotu do tego, co dobrze znane, a tym samym bezpieczne, miejsce prezentacji wystawy – Centrum Alzheimera w Warszawie – tworzy interesujący kontekst dla proponowanych przez nas rozważań. Przestrzeń ta kwestionuje wyobrażenie nie tylko o tradycyjnej, ale również o oryginalnej przestrzeni wystawienniczej – to nie-miejsce na wystawę. Ludzie odwiedzają ją zmuszeni życiową koniecznością lub rodzinnym zobowiązaniem. Być może tworzy ona rodzaj miejsca-granicy, poza którym trudno wyobrazić sobie jakąkolwiek formę wspólnotowości. A jednak ona się wydarza.
Na wystawie prezentujemy prace architektów, artystów, fotografów, badaczy miasta i zwykłych mieszkańców, wśród nich są: Paweł Althamer, Karolina Breguła, Grzegorz Broniatowski, Elvin Flamingo, Mikołaj Długosz, Grzegorz Gądek, Michał Gayer, Mikołaj Grospierre, Piotr Grzegorek, Michał Grzymała, Jan Modzelewski, Piwowar/Komorowska/Winkowska, Konrad Pustoła, Maciej Rawluk, Michał Slezkin, Snopek/Cichońska, Fundacja na Rzecz Wspólnot Lokalnych „Na miejscu”/Centrala /Skanska, WWAA, Aga Szreder, Żwirek oraz pacjenci Centrum Alzheimera w Warszawie.
Tekst: Magda Roszkowska
Cykl SYNCHRONIZACJA. Projekty dla miast przyszłości realizowany jest przez Fundację Bęc Zmiana dzięki dotacji uzyskanej od m.st. Warszawy oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Partner wystawy: Centrum Alzheimera w Warszawie